Chỉ một ngày sau khi hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hủy chuyến thăm thương mại đến New Delhi dự kiến diễn ra từ 25 đến 29 tháng 8. Quyết định này ngay lập tức đóng băng mọi tiến triển của thỏa thuận thương mại vốn đình trệ bấy lâu, đồng thời dập tắt hy vọng cuối cùng của các nhà xuất khẩu Ấn Độ về việc tránh mức thuế Mỹ sắp áp dụng vào ngày 27 tháng 8.
Đầu tháng này, Trump đã áp thêm mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ vì New Delhi tiếp tục mua dầu của Nga, bất chấp cảnh báo từ Washington. Khi sắc thuế mới có hiệu lực, một số mặt hàng Ấn Độ sẽ phải chịu mức thuế tới 50% – một trong những mức phạt cao nhất dành cho đối tác thương mại của Mỹ hiện nay. Đây là kết quả của năm vòng đàm phán thất bại, xoay quanh việc mở cửa thị trường nông sản và sữa của Ấn Độ cũng như các thỏa thuận dầu mỏ với Moscow.
Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho rằng nước này đang bị đối xử bất công, khi phương Tây – bao gồm cả Mỹ và châu Âu – vẫn mua dầu từ Nga. Dù vậy, Trump vẫn kiên quyết áp thuế, buộc các nhà xuất khẩu Ấn Độ phải chuẩn bị cho thiệt hại tài chính và bất ổn kéo dài. Quan hệ đối tác Washington – New Delhi, từng được xem là thân thiết nhất trong hai thập kỷ qua, nay rơi vào khủng hoảng sâu sắc mà chưa bên nào cho thấy nỗ lực hàn gắn.
Modi kêu gọi tự lực giữa cơn bão thương mại
Trong bài phát biểu nhân Ngày Độc lập, Thủ tướng Narendra Modi không nhắc đích danh Mỹ nhưng nhấn mạnh rằng Ấn Độ phải giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Ông công bố chip bán dẫn “Made in India” sẽ ra mắt vào cuối năm nay, cùng kế hoạch cải cách thuế lớn vào tháng 10 nhằm hỗ trợ tầng lớp trung lưu – lực lượng cử tri then chốt của ông. Modi còn lập một lực lượng đặc nhiệm mới để loại bỏ những quy định lỗi thời, giảm chi phí tuân thủ và tháo gỡ nút thắt pháp lý cho doanh nghiệp.
Chiến dịch “Ấn Độ Tự cường” (Atmanirbhar Bharat) mà Modi theo đuổi đã ghi nhận vài thành công, như Apple chuyển một phần dây chuyền sản xuất iPhone sang Ấn Độ. Tuy nhiên, tiến độ vẫn chậm chạp khi nhà đầu tư nước ngoài phàn nàn về thủ tục rườm rà và sự chậm trễ trong phê duyệt. Ấn Độ muốn giảm phụ thuộc vào nhập khẩu pin, phân bón và năng lượng, nhưng cánh cửa thương mại với Mỹ bị khép lại khiến mục tiêu này càng khó đạt được.
Quan chức thương mại Ấn Độ Sunil Barthwal khẳng định New Delhi vẫn duy trì đối thoại với Washington, song phát biểu này được đưa ra chỉ vài giờ trước khi phái đoàn Mỹ hủy chuyến thăm mà không giải thích lý do. Các chuyên gia cho rằng bế tắc này không bất ngờ. Giáo sư C. Raja Mohan từ Viện Nghiên cứu Nam Á (Singapore) nhận định sức ép công khai từ Mỹ chỉ khiến tình hình thêm căng thẳng, bởi Modi không thể để bị xem là nhượng bộ, dù vẫn thúc giục đội ngũ của mình đàm phán một cách thực tế hơn.
