Trung Quốc áp lệnh cấm xuất khẩu công nghệ khai thác đất hiếm, viện dẫn lý do an ninh quốc gia. Động thái này được xem như chiến lược siết chặt kiểm soát nguồn tài nguyên chiến lược. Đất hiếm gồm 17 khoáng chất quan trọng cho ngành xe điện, điện gió, quốc phòng và điện tử. Trung Quốc hiện chiếm 75% sản lượng toàn cầu và 90% công suất chế biến.
Các chính phủ phương Tây lập tức có động thái. EU xem xét khiếu nại lên WTO, trong khi Mỹ mở cuộc điều tra nguồn cung bán dẫn từ Trung Quốc. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo kêu gọi điều chỉnh quan hệ kinh tế Mỹ-Trung, cảnh báo rủi ro phụ thuộc. Nhu cầu đất hiếm dự kiến tăng gấp 7 lần đến năm 2040 theo IEA.
Lệnh cấm làm dấy lên lo ngại về khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu. Các hãng sản xuất pin, turbine gió và chip bán dẫn sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Giới phân tích nhận định đây là hành động “vũ khí hóa” vị thế độc quyền của Bắc Kinh. Nhiều quốc gia đang đẩy mạnh tìm nguồn cung thay thế, đầu tư vào công nghệ tái chế đất hiếm.
Cuộc đua đảm bảo nguồn nguyên liệu chiến lược đang định hình lại cục diện địa chính trị. Các nền kinh tế lớn buộc phải cân nhắc lại chính sách công nghiệp, giảm thiểu rủi ro từ căng thẳng thương mại. Trong bối cảnh này, hợp tác đa phương và đổi mới công nghệ trở thành chìa khóa then chốt.
